Luyện trí thông minh được không?
Quỳnh Thư
(TBKTSG) Một số nghiên cứu gần đây cố gắng trả lời câu hỏi liệu người trưởng thành có thể rèn luyện để trở nên thông thái hơn.
Một cách ngắn gọn, nếu IQ (chỉ số thông minh) của một người dưới 85 điểm, người đó bị xếp loại “kém thông minh”, từ 85-115 điểm là “trí tuệ bình thường”, trên 115-130 điểm xếp loại “thông minh”, từ trên 130 đến 145 điểm là “rất thông minh”, và cao hơn nữa là “thiên tài”.
Đã từ lâu người ta cho rằng chỉ số IQ đo lường “mức độ thông minh” của con người thường ít thay đổi và bắt đầu được định hình ngay từ thuở ấu thời. Tuy nhiên, một bài báo trên tờ Newsweek số giữa tháng Giêng dẫn nguồn các nghiên cứu đăng trên tạp chí khoa học uy tín Nature cho thấy ngay cả người lớn cũng có thể làm thay đổi chỉ số này. Mà không chỉ một hay hai điểm đâu nghe. Bài báo trên Newsweek cho biết, theo nghiên cứu đăng trên Nature, một người có thể làm IQ của mình tăng đến 21 điểm.
Vậy có nghĩa là sao? Theo thang điểm IQ, một người đạt 110 điểm IQ về mặt lý thuyết có thể làm con số này tăng lên 130 điểm, nghĩa là từ “trí tuệ bình thường” thành người “thông minh”.
Có phải câu “đầu óc ngu si, tứ chi phát triển” lúc nào cũng đúng?
Lâu nay người ta vẫn cho rằng kỹ năng vận động (motor skills) và kỹ năng nhận thức (cognitive skills) khác nhau một trời một vực. Tuy nhiên, một số nghiên cứu đã cho thấy rèn luyện kỹ năng vận động – xúc cảm (sensory-motor skills) có thể cải thiện kỹ năng nhận thức. Như vậy, học cách may đan, nghe nhạc cổ điển hay hoàn thiện khả năng tung hứng đồ vật có thể sẽ giúp tăng điểm số IQ.
Dù lâu nay các nhà khoa học đã kết luận trí nhớ tạm thời chỉ là một phần trong toàn bộ chỉ số IQ, các nghiên cứu gần đây cho biết loại trí nhớ này có thể giúp cải thiện toàn bộ trí thông minh. Năm 2008, các nhà khoa học ở Đại học Michigan đã có một khám phá thú vị về trí thông minh khi họ chỉ ra rằng vai trò của trí nhớ tạm thời đối với trí thông minh lớn hơn nhiều so với những gì con người đã biết.
Ảnh chụp các tế bào thần kinh cho thấy cơ chế tập luyện trí nhớ giúp tăng cường trí thông minh. Theo nhà thần kinh học đoạt giải thưởng Nobel Eric Kandel thuộc Đại học Columbia, trí thông minh được cải thiện là do có thêm nơ ron (tế bào thần kinh) và các khớp thần kinh (synapses, dẫn truyền giữa các nơ ron). Chính các nơ ron và khớp thần kinh mới tạo này làm cho quá trình tiếp thu dễ dàng hơn.
Một cách nữa giúp luyện não để cải thiện chỉ số IQ là tăng sự tập trung chú ý. Các nhà thần kinh học đã khẳng định rằng sự chú ý chính là tiền đề cho sự tiếp thu và qua đó tăng cường trí tuệ.
Dĩ nhiên, muốn tăng trí thông minh, bạn phải luyện tập. Các bài tập thể dục nhịp điệu không những chỉ giúp tăng cường cơ bắp mà còn phần nào đó giúp mài dũa trí não. Đi bộ 30 phút mỗi ngày giúp cơ thể sản xuất ra chất BDNF, một loại phân tử dẫn đến sự hình thành các nơ ron và khớp thần kinh mới. Nếu luyện tập nửa tiếng mỗi ngày có làm bạn mệt mỏi cũng chẳng sao. Giấc ngủ trưa không những có thể giúp não của bạn trở lại trạng thái hưng phấn ban đầu mà còn giúp bạn tỉnh táo hơn mức mong đợi.
|
“Không có bí quyết gì cả! Nếu bạn muốn biết thật nhiều từ sách thì phải đọc thật nhiều sách; nếu bạn muốn nhớ tốt mọi thứ, phải tập nhớ mọi thứ. Không có con đường tắt nào cả!” Steven Pinker, Giáo sư tâm lý Đại học Harvard |
Dưới đây là một số cách có thể thực hiện trong điều kiện bình thường ở Việt Nam giúp bạn tăng cường trí thông minh, hoặc chí ít cũng giúp bạn bớt mụ mẫm.
Chơi trò chơi ô chữ: các nghiên cứu cho thấy trò chơi ô chữ giúp giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh Alzheimer. Vì thế, đừng ngại ngùng gì với các trò chơi loại này có trong điện thoại thông minh của bạn.
Ăn nghệ: loại gia vị này có chứa curcumin được cho là có thể hạ thấp nguy cơ giảm thiểu trí tuệ.
Luyện tập thái cực đạo, tập khiêu vũ hoặc tham gia các hoạt động làm tăng nhịp tim và đòi hỏi phải phối hợp các bộ phận của cơ thể.
Thăm các hội chợ sách để tìm mua các quyển sách ưa thích, đọc và chiêm nghiệm.
Tìm cách liên hệ những gì bạn muốn nhớ với một hình ảnh sinh động. Đã từ lâu người ta đã biết đây là cách rèn luyện trí não rất tốt.
Học một ngoại ngữ: nắm vững thêm một ngôn ngữ giúp tăng cường hoạt động của vùng vỏ não ảnh hưởng đến các quyết định và cảm xúc.
Ăn chocolate: tuy chocolate không giúp bạn thức dậy trở nên thông minh hơn chỉ qua một đêm nhưng chocolate đen lại chứa các chất giúp cải thiện trí nhớ. Nên ăn chocolate kèm một ly vang đỏ vì vang đỏ cũng giàu các chất tương tự.
Học cách đan móc: nhớ rằng kỹ năng vận động giúp cải thiện kỹ năng nhận thức.
Ăn nhiều sữa chua: các men vi sinh không những tốt cho nhu động ruột mà còn tốt cho hoạt động não. Thí nghiệm cho thấy chuột ăn sữa chua giảm bớt lo âu và tăng cường hoạt động ở vùng vỏ não kiểm soát cảm xúc và trí nhớ.
Xem các vở kịch của Shakespeare: đọc các trước tác của văn hào này giúp não hoạt động tích cực hơn phần lớn các tác phẩm hiện đại. Xem các vở kịch của ông cũng vậy.
Uống nhiều nước: bác sĩ thường khuyên bạn điều này. Thiếu nước buộc não phải làm việc căng thẳng hơn và có thể làm giảm khả năng hoạch định kế hoạch của bạn.
Chơi một loại nhạc cụ: đàn dây, đàn phím, trống – loại nào cũng được. Nên nhớ rằng khả năng biểu diễn một nhạc cụ giúp tăng IQ và kích thích các hoạt động trong phần võ não kiểm soát trí nhớ và phối hợp các hoạt động.
Viết bằng thủ bút của mình: điện đồ não chỉ ra rằng viết bằng tay huy động các vùng khác nhau của não nhiều hơn là đánh máy. Còn nữa, nếu bạn viết một cái gì xuống giấy, bạn sẽ nhớ nó lâu hơn.
Thư giãn: có lúc cần để đầu óc thư giãn nhằm giúp não có được khả năng nhìn vấn đề toàn diện hơn.
Uống cà phê: không phải chỉ một tách mỗi ngày đâu nghe. Nghiên cứu cho thấy phụ nữ uống bốn tách cà phê mỗi ngày giảm nguy cơ trầm cảm so với người chỉ uống một tách mỗi tuần. Nghiên cứu cũng cho thấy cà phê giúp tăng cường trí nhớ tạm thời.
Biết cách trì hoãn sự mãn nguyện: các nghiên cứu chỉ ra rằng trẻ em có thể cưỡng lại sự cám dỗ của viên kẹo đặt trước mặt sẽ đạt kết quả tốt nghiệp cao hơn các em không làm được điều này.
Trở thành “chuyên gia” trong một vấn đề: nắm vững một vấn đề bạn ưa thích giúp não hoạt động hiệu quả khi bạn thực hiện điều đó. Một cao thủ cờ vua nhận biết đường nét hoa văn tốt hơn người bình thường rất nhiều.
Đi dã ngoại: đời sống thị thành làm chúng ta phân tâm. Chỉ cần một thời gian ngắn ở giữa đám đông phố thị, khả năng nhớ và tự chủ của bạn sẽ giảm đi vì não phải phân tích quá nhiều kích thích cùng lúc. Vì thế, đi nghỉ đâu đó cuối tuần và hòa mình vào thiên nhiên sẽ giúp trí lực của bạn phục hồi.
[Win]
“Không có bí quyết gì cả! Nếu bạn muốn biết thật nhiều từ sách thì phải đọc thật nhiều sách; nếu bạn muốn nhớ tốt mọi thứ, phải tập nhớ mọi thứ. Không có con đường tắt nào cả!”.
Steven Pinker, Giáo sư tâm lý Đại học Harvard
